Web3 teknolojisi son yıllarda inanılmaz bir hızla büyüyor. Ancak bu büyümeyle birlikte yeni sorunlar da ortaya çıkıyor: Dağınık bilgiler, karmaşık kullanıcı arayüzleri ve çoğu kişinin teknik bilgiye sahip olmaması nedeniyle Web3 dünyası hâlâ birçok insan için zor ve kafa karıştırıcı durumda.

Tam da bu noktada Zero Chat, işleri basitleştirmek, herkesin anlayabileceği şekilde Web3’e adım atmasını sağlamak ve kullanıcıları gelecekte ödüllendirmek için sahneye çıkıyor.

Zero Chat Uygulamasını Şimdi Deneyin, Kripto’da Öne Çıkın!

Zero Chat Nedir? Ne İşe Yarar?

Zero Chat, aslında bir yapay zekâ sohbet aracıdır. Ancak sıradan bir sohbet botu değildir. Bu araç, Web3 dünyasına özel olarak geliştirilmiştir.
Yani Ethereum, Arbitrum, zkSync gibi blokzincir ağlarını, DeFi protokollerini, staking, token analizleri, cüzdan hareketleri gibi karmaşık konuları tek bir sohbet ekranında sade bir dille anlatarak sana yardımcı olur.

Dilersen bir arkadaşına soru sorar gibi “Bu token güvenli mi?” diye sor, dilersen cüzdan analizi yaptır. Her şey sohbet üzerinden gerçekleşir.

Zero Chat Airdrop Yapabilir:  Neden Şimdiden Katılmalısın?

Zero Chat, Web3’te bir ilki gerçekleştirerek bilgi edinmeyi oyunlaştırıyor. Kullanıcılar platformda aktif oldukça puan kazanıyor. Bu puanlar sayesinde:

• Seviye atlayabiliyorsun

• Yeni özelliklerin kilidini açabiliyorsun

• Ve en önemlisi: Gelecekte yapılacak bir airdrop için hak kazanabiliyorsun

Yani sadece soru sorarak, geri bildirim vererek ya da arkadaşlarını davet ederek gelecekte gerçek kripto token ödülleri kazanabilirsin.

Zero Chat’te Nasıl Puan Kazanılır?

Sistemde iki ana puan türü var: Gems (XP) ve Referans Puanları.
Bu puanları kazanmak oldukça kolay:

Referans sistemiyle de arkadaşlarını davet ederek ekstra puanlar kazanıyorsun. Özellikle davet ettiğin kişilerin de aktif olması, senin daha da hızlı seviye atlamanı sağlıyor.

Seviye (Rank) Sistemi Nasıl İşliyor?

Zero Chat’te topladığın puanlarla belirli seviyelere ulaşırsın. Her seviye sana özel özellikler ve avantajlar sağlar. İşte seviyeler:

Bu seviyeler, Web3’te hem bilgi sahibi olmanı hem de bir sonraki airdrop’a hazırlanmanı sağlıyor.

Zero Chat ile Neler Yapabilirsin?

Zero Chat’in yetenekleri sadece bilgi vermekle sınırlı değil. İşte neler yapabilirsin:

1. Bilgi Edin (Anla)

DeFi nedir, staking ne işe yarar, NFT’ler nasıl çalışır? Sor, anında öğren.

Örnek:

“EigenLayer nedir, riskleri nelerdir?”

2. Cüzdan ve Token Analizi Yap

Cüzdan adresi vererek tüm geçmiş işlemlerini görebilir, riskleri analiz edebilirsin.

Örnek:

“Bu cüzdanın DeFi riski nedir?”

3. Güvenlik Taraması

Akıllı sözleşmeleri işlem yapmadan önce analiz et. Güvenli mi, audit var mı, tehlike içeriyor mu öğren.

Örnek:

“Bu staking havuzunda güvenlik açığı var mı?”

4. Strateji Kur

Yatırım stratejilerini oluştur, simüle et, karşılaştır.
Getiri beklentilerini hesapla.

Örnek:

“Son 30 günün en iyi LSD getirisi neydi?”

5. İşlem Gerçekleştir

Bridge işlemi yap, staking başlat, swap yap, yield farming’e katıl. Her şey sohbetten.

Örnek:

“100 USDC’yi Arbitrum’a bridge et, ETH yap ve Aave’ye yatır.”

6. Güncel Kal

Zero, tüm büyük protokolleri takip eder. Governance değişiklikleri, güncellemeler ve yeniliklerden seni haberdar eder.

Örnek:

“Bugün Curve protokolünde ne değişti?”

7. Zincirler Arası İşlemler

Ethereum, Arbitrum, zkSync, Optimism ve Base gibi birçok ağda işlemleri kolayca yönetebilirsin.

Neden Zero Chat’e Hemen Katılmalısın?

• Web3’teki karmaşayı ortadan kaldırır

• Bilgi edinirken eğlenceli bir deneyim yaşatır

• Hiçbir teknik bilgin olmasa bile kullanabilirsin

• Puan kazanarak gelecekteki airdrop’tan faydalanabilirsin

• Topluluğa katkı sağladıkça daha da ödüllendirilirsin

• Üstelik kullanımı tamamen ücretsiz

Sonuç: Web3’teki Geleceğin Airdrop’una Şimdiden Hazırlan

Zero Chat, geleceğin Web3 kullanıcılarına bugünden yatırım yapan bir platformdur. Kullanımı kolay, eğitici, ödüllendirici ve herkese açık.
Sen de geç kalmadan kayıt ol, sorular sor, görevleri tamamla ve puan topla.

Yarın yapılacak bir airdrop’ta senin cüzdanına token gelmesi tamamen bugünkü aktifliğine bağlı olabilir

Giriş: Web3’ün Güvenlik Açmazı

Web3 teknolojileri, merkeziyetsiz finans (DeFi) ve tokenlaştırılmış gerçek dünya varlıkları (RWA) ile büyük bir potansiyel sunmasına rağmen, ciddi güvenlik sorunlarıyla karşı karşıyadır. 2023 yılında yalnızca hack ve dolandırıcılıklardan kaynaklanan kayıplar 2 milyar doları aşmıştır. Kullanıcılar, kimliği belirsiz karşı taraflarla işlem yaparken risk altına girmekte, projeler yeterli denetime sahip olmadan kullanıma sunulmakta ve kullanıcı varlıkları saniyeler içinde kaybolabilmektedir.

İşte bu noktada devreye Haven1 giriyor.

Haven1: REKT-Dirençli Yeni Nesil EVM Uyumlu Katman-1 Blockchain

Haven1, güvenlik, likidite ve hesap verebilirlik eksikliklerini ortadan kaldırmak amacıyla sıfırdan inşa edilmiş bir EVM uyumlu Katman-1 blokzinciridir. Projenin mottosu ise oldukça net: “REKT olmayın, güvenli kalın.“

Peki, Haven1’i diğer blokzincirlerinden ayıran temel özellikler nelerdir?

1. Kimlik Doğrulama: hPassport ile Gerçek ve Güvenilir Kullanıcılar

Haven1 ağı üzerinde işlem yapmak isteyen her kullanıcı ve geliştirici, anonim kalabilen ama doğrulanabilir bir kimlik belgesine, yani hPassport‘a sahip olmalıdır. Bu belge:

• Kullanıcının kimliğini doğrular

• Blokzincire hassas bilgi yazmaz

• Yalnızca “doğrulandı / doğrulanmadı” sonucunu saklar

Örnek: Bir geliştirici, uygulamasını Haven1 üzerinde dağıtmak istiyor. Önce kimliği doğrulanıyor, ardından projesi denetleniyor ve son olarak sisteme entegre ediliyor. Bu sayede dolandırıcılık riski minimuma indiriliyor.

2. Akıllı Kontratlar İçin Zorunlu Denetim

Haven1 ağı üzerinde dağıtılacak her akıllı kontrat için:

• İki adet bağımsız üçüncü taraf denetimi zorunlu

• Kod, bu denetimlerle birebir uyuşmalı

• Kontratlar, sadece izinli yöntemlerle dağıtılabilir

Bu sistem sayesinde kullanıcıların etkileşime geçtiği uygulamaların gerçekten güvenli olduğu garanti altına alınır.

3. Cüzdan Güvenliği: Entegre 2FA ve Gelişmiş Koruma Katmanları

Haven1, kullanıcı cüzdanları için aşağıdaki önlemleri sistem düzeyinde uygular:

• İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA)

• Multi-imza destekli kurumsal cüzdanlar

• Anormallik tespiti yapan algoritmalar

Özellikle özel anahtar çalınması gibi saldırılara karşı ciddi bir koruma kalkanı oluşturur.

4. 7/24 Yapay Zeka Tabanlı Tehdit Algılama

Haven1, “Network Guardians” adını verdiği sistemle zincir üzerindeki her işlemi analiz eder:

• Akıllı kontrat zafiyetleri (örneğin: reentrancy saldırısı)

• Fiyat manipülasyonları

• Flash-loan saldırıları

• Anormal işlem davranışları

Bu sistem, olası tehditleri daha gerçekleşmeden önce tespit etmeye çalışır.

5. Rezerv Fon Mekanizması (Oylamaya Sunulacak)

Ağ yönetişimi, başvuruların belirli bir yüzdesini bir güven fonuna aktarabilir. Bu fon, anlaşmazlık çözüm mekanizmaları için kullanılabilir. Özellikle gerçek dünyada yatırım yapan kullanıcılar için ek bir güvenlik katmanı oluşturur.

6. Proof of Authority (PoA) ile Güçlendirilmiş, Seçici Merkeziyetsizlik

Haven1, başlangıçta 9 doğrulanmış ve global ölçekte güvenilir doğrulayıcı ile yola çıkar. Bu doğrulayıcılar:

• Ağa giren-çıkan işlemleri onaylar

• Kullanıcı güvenliğini gözetir

• Sistemin sürdürülebilirliğine katkı sağlar

Not: Sayının az olması merkeziyetçilik gibi görünebilir; fakat yönetim, hiç kimsenin %20’den fazla kontrol gücüne sahip olmayacağı şekilde yapılandırılmıştır. Ayrıca ihtiyaç halinde yeni doğrulayıcılar ağa eklenebilir.

7. Token Ekonomisi ve Uygulama Ücretleri: $H1

$H1 Token’in Kullanım Alanları:

• Yönetişim (oy kullanma)

• Uygulama ücretlerinin ödenmesi

• Ağ işlemleri

Haven1’de hesaplar arası transfer ücretsizdir. Ancak bir uygulamayla (örneğin bir DeFi protokolü) etkileşim kurarken belirli bir sabit ücret alınır. Bu ücret:

• $H1 token ile ödenir

• Geliştiricinin belirlediği dolar bazlı sabit bir değerdir

• Gaz ücretlerine bağlı değildir

Avantajı: Uygulama geliştiricileri, kullanıcı deneyimini bozacak karmaşık tokenomik sistemlere ihtiyaç duymaz. Gelir modelleri daha sade ve sürdürülebilir olur.

8. Gerçek Dünya Varlıklarıyla Entegre Web3 Uygulamaları

Haven1, yalnızca güvenli bir ağ sunmakla kalmaz, aynı zamanda yenilikçi iş modelleri için altyapı sağlar:

• Reputasyon bazlı kredi sistemleri: Kullanıcının hPassport geçmişine göre teminatsız borçlanma imkanı

• Gayrimenkul tabanlı NFT’ler: Fiziksel varlıkları temsil eden token yapıları

• Yasal uyumlu tahmin piyasaları: Kullanıcının yaşı ve ülkesine göre erişim denetimi

• Freemium oyun modelleri: Gazsız işlemler sayesinde daha geniş kitleye hitap edebilen Web3 oyunlar

9. Kurumsal Finans İçin Hazır Bir Ağ

Günümüzde geleneksel finans piyasalarının toplam büyüklüğü yüzlerce trilyon dolar ile ifade edilir. Haven1, bu sermayenin Web3’e güvenli biçimde aktarılabilmesi için şu altyapıları sunar:

• Kurumsal düzeyde güvenlik protokolleri

• Doğrulanmış kullanıcı & uygulama sistemi

• Uyumlu rezerv yapısı

• Şeffaf denetim mekanizmaları

Bu sayede kurumsal yatırımcılar için güvenli, ölçeklenebilir ve mevzuata uygun bir blockchain ortamı oluşur.

Sonuç: DeFi’nin Geleceği Güvende

Haven1, kripto dünyasının en büyük sorunlarından biri olan güvenlik açığını çözmek için geliştirilmiş, EVM uyumlu, kurumsal düzeyde bir Katman-1 blokzinciridir. Hem bireysel kullanıcılar hem geliştiriciler hem de kurumsal yatırımcılar için uçtan uca bir güvenlik çerçevesi sunar.

Yalnızca “permissioned” bir ağ olmakla kalmayıp aynı zamanda “merkeziyetsizlikten taviz vermeden güvenlik sağlayan” bir mimariyle inşa edilmiştir.

Güvenli, şeffaf ve sürdürülebilir bir DeFi geleceği için Haven1, dikkate alınması gereken en güçlü adaylardan biridir

Spheron, merkeziyetsiz internet altyapısını yeniden tanımlayan güçlü bir platform olarak, Temmuz ayında gerçekleştireceği TGE (Token Generation Event) ile kripto dünyasında yeni bir dönemin kapılarını aralıyor. Milyonlarca kullanıcı, $SPON token’ın piyasaya sürülmesini heyecanla beklerken, Spheron ekosistemi her geçen gün büyüyor ve güç kazanıyor.

Şimdi Spheron Ekosistemine Katılın, Gelir Elde Etmeye Başlayın.

Spheron Nedir ve Neden Önemli?

Spheron, bulut bilişim dünyasında merkezi yapıların yarattığı sorunlara bir alternatif sunarak, merkeziyetsiz ve topluluk odaklı bir hesaplama ağı kurmayı hedefliyor. Bu vizyonun merkezinde yer alan $SPON token, yalnızca bir kripto para değil; aynı zamanda tüm ekosistemin işleyişini sağlayan temel yardımcı unsur.

Günümüzde birçok proje yalnızca token fiyatına odaklanırken, Spheron hem teknik altyapısı hem de ekonomik modeliyle gerçek bir kullanım alanı sunuyor. Özellikle geliştiriciler, oyun yapımcıları ve madenciler için sunulan düşük maliyetli hesaplama gücü, geleneksel bulut sistemlerine göre %80’e varan tasarruf sağlıyor.

$SPON Token’ın Ekosistemdeki Rolü

Spheron’un kalbinde yer alan $SPON token, yalnızca bir yatırım aracı değil, aynı zamanda:

• Altyapı Sağlayıcılara Teşvik: GPU ve CPU gibi hesaplama kaynaklarını sağlayan kişiler ve kurumlar, katkılarına karşılık $SPON ile ödüllendirilir. Böylece ağ, merkeziyetsiz bir şekilde hızla ölçeklenir.

• Topluluk Katılımı: Erken dönem destekçileri, platformu aktif kullananlar ve yeni kullanıcılar, çeşitli görevler ve etkileşimler sonucunda $SPON kazanabilir. Bu da ağ büyümesini tetikleyen bir etki yaratır.

• Yönetişim: $SPON sahipleri, platformun geleceği hakkında oy kullanma hakkına sahiptir. Bu da topluluk merkezli bir yönetim modelini mümkün kılar.

Spheron’un Başarı Grafiği

Spheron’un 2025 yılına girerken elde ettiği yıllık gelir, 10 milyon doları geçmiş durumda. Proje yöneticisi Prashant, bu rakamın sadece bir başlangıç olduğunu vurguluyor. Platformun kısa sürede bu denli ilgi görmesi, onun uzun vadeli potansiyelini gözler önüne seriyor.

Spheron’un güçlü topluluğu, sürekli gelişen teknolojik altyapısı ve merkeziyetsiz modele olan bağlılığı, onu geleneksel bulut hizmet sağlayıcılarına karşı ciddi bir alternatif haline getiriyor.

Neden Spheron?

• Verimli ve Ucuz: Düşük maliyetli cihazlar üzerinde test yapılabilir ve ihtiyaç duyuldukça ölçeklendirilebilir.

• Merkeziyetsizlik: Yapı, tamamen dağıtılmış bir mimariye sahiptir. Böylece sansüre dayanıklı ve erişilebilir bir altyapı sunar.

• Topluluk Odaklı: Geliştiricilerden oyunculara, madencilerden bireysel kullanıcıya kadar herkes sisteme katkı sunabilir.

Hesaplama Gücünü Kiralayın

Geleneksel bulut sağlayıcılarına kıyasla çok daha düşük maliyetlerle, kenar cihazlardan kurumsal veri merkezlerine kadar uzanan bir yelpazede GPU ve CPU gücü kiralanabilir. Bu sayede hem bireysel hem de kurumsal kullanıcılar için erişilebilir ve güçlü bir alternatif doğar.

Sonuç olarak, Spheron yalnızca bir Web3 projesi değil; internetin altyapısını yeniden tanımlama çabasıdır. Temmuz ayında gerçekleşecek olan TGE etkinliği, yalnızca bir token lansmanı değil, aynı zamanda merkeziyetsiz geleceğe atılan büyük bir adımdır. $SPON ile desteklenen bu yapı, güçlü bir toplulukla birlikte Web3’ün omurgasını oluşturmaya adaydır

Web3 dünyası sürekli olarak gelişiyor ve karmaşıklaşıyor. Bu yeni dönemde kullanıcıların doğru kararlar alabilmesi için bilgiye hızlı ve doğru şekilde ulaşmaları gerekiyor. İşte bu noktada devreye Zero Chat giriyor. Zero, Web3 odaklı otonom bir yapay zekâ aracıdır. Protokoller, varlıklar ve blok zincirleri arasında anlayan, analiz eden ve doğrudan işlem yapan bu yapay zekâ, kullanıcıların Web3 üzerindeki etkileşimlerini kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.

Zero Chat Uygulamasını Şimdi Deneyin, Kripto’da Öne Çıkın!

Derinlemesine Anlama Yeteneği

Zero Chat, DeFi, NFT, RWA (Gerçek Dünya Varlıkları) ve yönetişim gibi Web3’ün temel alanlarında kapsamlı bir bilgiye sahiptir. Gerçek zamanlı veri akışlarını analiz eder, kullanıcıdan gelen etkileşimleri öğrenir ve şu konularda rehberlik eder:

• DeFi stratejileri ve getirileri

• Akıllı sözleşme yapıları ve işleyişi

• Token ekonomisi, köprüler ve protokol yapıları

Örnek:
→ crvUSD stratejisini ve risklerini açıklar
→ EigenLayer’ın ETH stake üzerindeki etkisini analiz eder

Güçlü Analiz Araçları

Zero, ProjectZero’nun altyapısını kullanarak doğrudan zincir üstü verilere bağlanır. Böylece anlık analizlerle kullanıcıya net sonuçlar sunabilir:

• Cüzdan denetimi: token varlıkları, likidite havuzları, NFT geçmişi

• Token analizi: volatilite, likidite hareketleri, işlem derinliği

• Protokol sağlığı değerlendirmesi: TVL, sözleşme aktivitesi

• Risk tespiti: rug pull, güvenlik açıkları, yönetişim tehditleri

• Nicel analiz: Sharpe oranları, varlık korelasyonu, trend izleme

Örnek:
→ Bir cüzdanın DeFi riski özetlenebilir
→ Son 30 günün en iyi LSD stratejisi sunulabilir

Akıllı Güvenlik Önlemleri

Zero, kullanıcılar bir sözleşmeyle etkileşime geçmeden önce gerekli tüm güvenlik analizlerini yapar:

• Anında denetim raporlarını sunar

• Proxy kullanımı, yükseltilebilirlik veya tehlikeli izinleri tespit eder

• Yaygın istismar modellerini ve bilinen açıkları işaretler

• Şüpheli sözleşme davranışlarını analiz eder

Örnek:
→ Staking havuzlarının güvenlik risklerini analiz eder
→ Riskli sözleşmelere bağlı tokenleri tespit eder

Strateji Oluşturma ve Simülasyon

Zero, tek bir komutla uygulanabilir DeFi stratejileri üretir ve test eder. Kullanıcılar aşağıdaki konularda strateji oluşturabilir:

• Likidite sağlama, yield farming, staking, döngüleme gibi alanlar

• Risk profillerine göre performans karşılaştırması

• Portföy yeniden dengeleme önerileri

• Geçici kayıp, tasfiye riski ve gaz maliyeti senaryoları

Örnek:
→ Düşük riskli delta-nötr stETH + Pendle stratejisi
→ FRAX ile Curve – Gearbox tarım stratejisi simülasyonu

Gerçek Zamanlı Uygulama

Zero yalnızca bilgi sunmakla kalmaz, doğrudan işlem de yapabilir. Kullanıcılar için işlem süreçlerini uçtan uca yönetebilir:

• Token stake etme, takas, borç alma-verme, köprü işlemleri

• Zincirler arası varlık transferleri

• Yönetim tekliflerini yürütme

• Karmaşık stratejilerin uygulanması

• Gaz ücreti, slippage ve blok süresi optimizasyonu

Örnek:
→ 100 USDC’yi Arbitrum’a gönderir, ETH’ye çevirir ve Aave’ye yatırır
→ Curve ödüllerini toplayıp, yeni kasaya aktarır ve döngüye girer

Güncel Ekosistem Bilgisi

Zero, Web3 protokollerinin güncel durumunu ve değişimlerini yakından takip eder. Bu sayede kullanıcıları her zaman bilgilendirir:

• Protokollerdeki yeni sürümleri ve neden önemli olduklarını açıklar

• Yönetişim değişikliklerini ve teşvik yapılarını takip eder

• LSD’ler (likit stake varlıkları) arasında en iyi getiri oranlarını analiz eder

Örnek:
→ “Şu anda hangi LSD en yüksek getiriyi sağlıyor?” sorusunu yanıtlar

Zincirler Arası Operasyon Desteği

Zero, çoklu blokzincirlerde aynı anda çalışabilir. Desteklediği ağlar arasında Ethereum, Arbitrum, Optimism, zkSync, Polygon, Base ve daha fazlası yer alır.

• Zincirler arası bakiyeleri ve pozisyonları yönetir

• Tüm verileri senkronize eder

• Zincirler arası işlemleri tek bir ekranda birleştirir

Zero Chat’in Oyunlaştırma Sistemi

Zero, kullanıcıların etkileşimlerinden puan kazanabileceği bir oyunlaştırma sistemi sunar. Soru sormak, geri bildirim vermek ve katkıda bulunmak kullanıcıya mücevher (XP) ve yönlendirme puanı kazandırır. Kazanılan puanlarla rütbe atlanabilir ve özel ayrıcalıkların kilidi açılabilir.

Rütbe Sistemi ve Kazanımlar

Mücevher ve Puan Kazanımı

Sonuç

Zero Chat, Web3’ün karmaşıklığını sadeleştiren, kullanıcıları yönlendiren ve zincirler arası eylemleri otomatikleştiren güçlü bir yapay zekâ asistanıdır. DeFi stratejileri üretmekten güvenlik denetimlerine, zincirler arası işlemlerden portföy yönetimine kadar her alanda yanınızdadır.

0G, cesur bir vizyon olarak başladı ve günümüzde merkeziyetsiz yapay zekâ ekosisteminin temel omurgası haline geldi. Son ekosistem raporumuzdan bu yana 236 projede 350’den fazla entegrasyon gerçekleşti. DeFi’den DePIN’e kadar birçok alanda aktif olarak geliştirilen veya 0G ile entegre olmayı taahhüt eden projeler, 0G’nin yapay zekâ tabanlı uygulamalar için tercih edilen altyapı katmanı olduğunu kanıtlıyor.

0G’nin Katmanlarında Büyüme ve Entegrasyonlar

0G’nin dört temel katmanı da hızlı bir şekilde benimseniyor. Birçok proje, daha güçlü ve güvenilir yapay zekâ uygulamaları geliştirmek için birden fazla katmanı aynı anda kullanıyor.

• 0G Chain (130+ entegrasyon): DeFi protokolleri, oyun platformları ve yapay zekâ mantığı ile bağlantılı yüksek performanslı akıllı kontratlar gerektiren ajan çerçeveleri tarafından yoğun olarak kullanılıyor.

• 0G Storage (80+ entegrasyon): Yapay zekâ ve DePIN geliştiricileri, eğitim verileri, kanıtlar ve meta veriler için yüksek bant genişliği ve merkeziyetsiz depolama çözümlerine ihtiyaç duyuyor. 0G Storage bu ihtiyacı karşılıyor.

• 0G Data Availability (80+ entegrasyon): Projeler, oyun durumlarından veri seti akışına kadar kritik verilere ölçeklenebilir, doğrulanabilir ve ekonomik erişim için 0G DA’yı kullanıyor.

• 0G Compute (60+ entegrasyon): En yeni katmanlardan biri olan 0G Compute, çıkarım, ince ayar ve doğrulanabilir makine öğrenimi iş yükleri için GPU kaynaklarına ihtiyaç duyan projeleri hızla kendine çekti.

Bu çok katmanlı yapı, 0G’nin tasarım amacını yansıtıyor ve toplam entegrasyon sayısının bireysel proje sayısından fazla olmasının temel nedeni bu.

0G Üzerinde Geliştirilen Proje Türleri

0G ekosistemi, yapay zekâ tabanlı çeşitli uygulamaların geliştirilmesine ev sahipliği yapıyor. İşte başlıca alanlar:

Genel Amaçlı Yapay Zekâ (16 Proje)

Çok amaçlı altyapılar ve dikey kategorilere sığmayan uygulamalar geliştiriliyor. Yapay zekâ orkestrasyon katmanlarından kurumsal düzeyde sürü zekasına kadar birçok proje 0G’nin esnekliğini gösteriyor.
Örnek projeler: Oro (kurumsal yapay zekâ tedarik yönetimi), Bagel (açık kaynak yapay zekâ modelleri için işbirlikçi eğitim), Warden Protocol (yapay zekâ destekli blok zinciri), QuillAI (sürü zekâsı).

Çıkarım ve Modelleme (10 Proje)

Yapay zekânın gerçek dünyadaki uygulama alanı olan çıkarım katmanı, 0G üzerinde hız, maliyet ve doğrulanabilirlik açısından avantaj sağlıyor. ZK kanıtları ve kullanıcı kontrollü model katmanları öne çıkıyor.
Örnek projeler: Sentient (açık AGI temeli), Lagrange (ZK kanıtlı güvenli çıkarımlar), Pond (kullanıcı dostu yapay zekâ modeli), OpenLedger (blok zinciri tabanlı AI piyasası).

Akıllı Ajanlar (14 Proje)

0G, otonom ve zeki ajanların çalıştırıldığı temel ortam haline geliyor. Finansal asistanlardan yapay zekâ pazarlarına kadar birçok proje modüler ekosistemde yer alıyor.
Örnek projeler: Eliza OS (yapay zekâ tabanlı uygulama katmanı), Talus (gelir getiren AI ajanları için L1), PlayArts (NVIDIA destekli AI ajan işletim sistemi), Virtuals (AI destekli sanal ürün pazarı).

Veri ve Analitik (19 Proje)

Ham veriyi eyleme dönüştüren akıllı bilgi grafikleri, analiz platformları ve veri pazarları geliştiriliyor.
Örnek projeler: Public AI (insan destekli veri), Mind Network (merkeziyetsiz bilgi grafikleri), Mizu (yüksek ölçeklenebilir AI veri platformu).

Uygulamalar (8 Proje)

Güçlü ve yerel yapay zekâ özelliklerine sahip uygulamalar, merkeziyetsiz AI’yı günlük kullanıcı deneyimlerinin ayrılmaz parçası yapmaya odaklanıyor.
Örnek projeler: Capx AI (AI ajanları oluşturma ve ticaret), Huddle01 (gerçek zamanlı bağlantı için DePIN), PlayAI (blok zinciri ve AI orkestrasyon katmanı).

Hesaplama ve Yürütme (6 Proje)

Merkeziyetsiz hesaplama katmanları, büyük ölçekli AI iş yükleri için ortamlar ve protokoller geliştiriliyor.
Örnek projeler: Gevulot (internet ölçekli ZK hesaplama), Axone (anlamsal orkestrasyon), Me Protocol (ödüllendirme altyapısı).

DeFi, İnteroperabilite ve Gerçek Dünya Varlıkları (27 Proje)

DeFi alanında yapay zekâ ile birleşen projeler, akıllı kredi skorlama ve çapraz zincir çözümleri sunuyor.
Örnek projeler: Chainlink (omni-zincir bağlantı), Credible Finance (merkeziyetsiz AI kredi katmanı), JAINE (zer0 DEX, AI tabanlı AMM).

Araştırma (4 Proje)

0G, dünya çapında saygın kurumlarla iş birliği yaparak doğrulanabilir makine öğrenimi, merkeziyetsiz çıkarım ve kriptografik AI kanıtları üzerinde çalışıyor.
Ortaklar: Google Cloud, Stanford Blockchain, NTU Singapore, IC3.

Başlangıç Platformları, Düğüm Hizmetleri ve Sosyal (32 Proje)

Topluluk ve altyapının buluştuğu projeler, 0G’nin büyümesini hızlandırıyor.
Örnek projeler: Galxe (web3 büyüme motoru), Kaito (web3 bilgi platformu), Swissborg (web3 varlık yönetimi).

Roll-up, Altyapı Hizmetleri ve RPC (41 Proje)

Akıllı uygulamalar için ölçeklenebilir altyapı, rollup ve doğrulama araçları sunuluyor.
Örnek projeler: Quicknode, thirdweb, Ankr, Alchemy, Blockdaemon.

L1 / L2 Blok Zincirleri (16 Proje)

0G modüler çözümleriyle entegrasyon sağlayarak ağ yeteneklerini ve AI destekli hizmetlerini geliştiriyor.
Örnek projeler: Arbitrum, Optimism, Mirror Protocol, Polygon CDK, Talus, Manta Network.

DePIN (14 Proje)

Merkeziyetsiz GPU pazarlarından sensör ağlarına kadar fiziksel altyapıyı blok zincire taşıyan projeler.
Örnek projeler: Aethir, Hyperbolic, Iotex, Fogworks, Gaib, Spheron.

Oyun ve NFT (18 Proje)

Oyun stüdyoları ve platformlar 0G’yi oyun mantığı, varlık depolama ve yapay zekâ destekli oyun deneyimi için kullanıyor.
Örnek projeler: Neon Machine, Blade Games, ArenaX Labs, DeHouse, CARV, Kult Games.

Güvenlik, Gizlilik ve Kimlik (10 Proje)

Merkeziyetsiz yapay zekâda güvenlik ve gizlilik kritik. Sıfır bilgi kanıtları ve merkeziyetsiz kimlik çözümleri bu alanda öne çıkıyor.
Örnek projeler: Octane Security, Areta, SPACE ID, Intuition Systems, Halborn, Beacon Protocol.

Sonsuz Yapay Zekâya Giden Yol

2025’in ikinci yarısına hızla yaklaşırken 0G, Token Generation Event (TGE) ve ana ağ lansmanına hazırlanıyor. Şu anda 0G üzerinde aktif çalışan geliştiriciler, merkeziyetsiz yapay zekâ çağının temelini atacak öncü konumda olacaklar. İster AI-native dApp’ler ister onchain altyapı geliştiriyor olun, 0G Sonsuz Yapay Zekâ için ideal platform.

0G üzerinde geliştirmeye başlamak için ekip ile iletişime geçebilirsiniz. Daha fazla bilgi ve destek için 0G ekibi size yardımcı olmaya hazırdır.

• JC –Genel sorular
• Jake –Entegrasyonlar ve altyapı
• George – Büyüme ivmesi
• Vanessa – APAC merkezli projeler

Günümüz dijital dünyasında güvenlik, mahremiyet ve doğrulama en kritik sorunlar arasında yer alıyor. Sahte kullanıcılar, botlar ve doğrulanmamış yapay zekâlar; çevrim içi deneyimleri tehlikeye sokarken, kullanıcıların gerçek kişilerle mi yoksa yapay ajanlarla mı etkileşimde olduğunu anlamasını zorlaştırıyor. İşte bu noktada Billions devrim niteliğinde bir çözüm sunuyor.

Billions Nedir?

Billions, mobil öncelikli kimlik doğrulama sistemiyle çalışan küresel bir İnsan ve Yapay Zekâ Ağıdır. Platform, kullanıcıların yalnızca telefonlarıyla doğrulanmasını sağlar; böylece kimlik doğrulaması, tüm cihazlarda, bölgelerde ve yargı alanlarında çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır. Bu sistem hem insanlar hem de AI ajanları için eşsiz, güvenli ve ölçeklenebilir kimlik doğrulaması sunar.

Billions sayesinde kullanıcılar doğrulanmış kimlikleri ile ödüller kazanabilir, kişiselleştirilmiş deneyimlere erişebilir ve güvenilir bir dijital ortamda etkileşim kurabilirler.

Öne Çıkan Özellikler

• Yalnızca telefon ile doğrulama: Billions, herhangi bir özel donanım ya da biyometrik veri gerektirmez. Telefonunuzla kimliğinizi kolayca doğrulayabilirsiniz.

• Gizliliğe öncelik verir: Tüm kişisel bilgiler yalnızca cihazınızda şifrelenmiş olarak saklanır. Verileriniz sizin kontrolünüzdedir.

• Power puanlarıyla ödül kazanımı: Gerçek kullanıcı olduğunuzu kanıtlayın ve Billions ağı üzerindeki görevleri tamamlayarak “Power” adlı puanları kazanın.

• İnsan ve yapay zekâ doğrulaması: Platform hem insanları hem de yapay zekâ ajanlarını güvenli şekilde doğrulayabilir.

Neden Şimdi?

Yapay zekâ sistemleri artık finans, sağlık, iletişim ve daha birçok alanda insanlarla iç içe çalışıyor. Ancak bu yapay ajanların kimliklerinin doğrulanamaması, güvensizlik ve suistimal risklerini beraberinde getiriyor. İşte Billions, tam bu soruna çözüm getiriyor: hem insanlar hem de yapay zekâlar için doğrulanabilir kimlik sistemleri geliştirerek dijital dünyada güveni yeniden tanımlıyor.

Billions Nasıl Çalışır?

1. Kimliğini doğrula: Telefonunla hızlı, güvenli ve invaziv olmayan bir şekilde kimlik doğrulaması yap.

2. Billions Portal üzerinden görevleri tamamla: Basit görevleri yerine getirerek Power puanları kazan.

3. Sürekli ödüller kazan: Ağ üzerindeki aktiviten arttıkça daha fazla deneyimin ve ödülün kilidini açarsın.

Şu anda 1 milyondan fazla kullanıcı platforma katıldı ve doğrulandı bile. Uygulama hem iOS hem de Android cihazlarda ücretsiz olarak kullanılabiliyor.

Billions’ın Vizyonu

Billions, insanlar ve yapay zekâlar arasında gerçekleşen tüm etkileşimlerin doğrulanabilir, güvenli ve kişiselleştirilmiş olduğu bir gelecek hayal ediyor. Her bireyin kimliğini kontrol edebildiği, yapay zekâlarla güven içinde çalışabildiği ve ödüllendirildiği bir dijital dünya inşa etmeyi hedefliyor. Bu vizyon, yalnızca teknolojiye değil, aynı zamanda insani değerlere de odaklanan bir geleceği temsil ediyor.

Yol Haritası

Billions ağı üç temel aşamada gelişecek:

1. İnsan ve AI Doğrulama Ağı: Telefon ve kimlik bilgileriyle yapılan anonim doğrulamalar sayesinde, yapay zekâ ve insanlar arasında güvenli köprüler kurulacak.

2. İtibar Katmanı: Sahte beğeniler ve takipçiler yerine, doğrulanmış eylemlerle kazanılan gerçek dijital itibar öne çıkacak.

3. Küresel Güven Ekonomisi: Doğrulanmış kimliğiniz sayesinde kişiye özel avantajlar, ödüller ve dijital deneyimler kazanabileceksiniz.

Neden Billions’a Katılmalısın?

• Gerçek kullanıcı olduğunu kanıtlayarak pasif gelir elde etme şansı yakalayabilirsin.

• Yapay zekâ ile güvenli ve şeffaf şekilde iletişim kurmak artık mümkün.

• Kişisel verilerin yalnızca senin elinde ve %100 kontrol sende.

• Gelecekteki dijital ekonomide söz sahibi olmak için bugünden yerini al.

Sonuç

Billions yalnızca bir doğrulama platformu değil; aynı zamanda insanların ve yapay zekânın birlikte çalışabileceği güvenli, kapsayıcı ve ödüllendirici bir dijital altyapı sunuyor. Dijital kimliğini bugünden oluştur, güvenli internetin parçası ol, ödüller kazan ve geleceğe yön ver.

Resmî bağlantılar:

• Billions Web Sitesi

• Uygulama Linki

Warden Studio, geliştiricilerin yapay zekâ (AI) ile entegre uygulamalar ve akıllı sözleşmeler oluşturmasını sağlayan devrim niteliğinde bir geliştirme ortamı olarak Alpha sürümüyle kullanıma açıldı. Geliştiricilere, karmaşık altyapılar kurmadan uygulamalarına zeka katma fırsatı sunan bu platform, aynı zamanda AVR (Asenkron Doğrulanabilir Kaynaklar) için bir pazar yeri de sunuyor.

Bu araçlar sayesinde geliştiriciler, metin veya görsel üreten yapay zekâ modelleri çalıştırabilir, piyasa verilerine ulaşabilir, tahmine dayalı analizler yapabilir ve özel stratejiler geliştirebilir. Üstelik bunların tamamı zincir üzerinde (onchain) ve doğrulanabilir şekilde gerçekleşiyor.

Warden Studio Nedir?

Warden Studio, Zeki Uygulamalar (Intelligent Applications) oluşturmak ve AVR eklentilerini entegre etmek isteyen geliştiriciler için hazırlanmış bir platformdur. AVR’ler sayesinde akıllı sözleşmeler aşağıdaki işlemleri gerçekleştirebilir:

• Zincir üstünde yapay zekâ ile metin ya da görsel üretimi

• Gerçek zamanlı piyasa verilerine erişim

• Tahmine dayalı analizler ile ileri düzey ticaret stratejileri

• Kişiselleştirilmiş özel mantık modülleri

Tüm AVR’ler doğrulanabilir, dağıtılmıştır ve 100’den fazla blok zinciri ile uyumludur. Ekosisteme bağlı kalmadan çapraz zincir kullanım sağlar.

Warden Studio Neden Tercih Edilmeli?

Warden Studio, daha az altyapı ile daha fazla yetenek isteyen geliştiriciler için tasarlandı:

Zincirler Arası AI Ajanları

Herhangi bir büyük blok zincirinden, akıllı sözleşmelerinizle yapay zekâ ajanları çağırabilirsiniz. Açık kaynaklı modelleri veya özel LLM’leri (Large Language Models) dApp’lerinize entegre edin.

Yeni Dil veya Altyapıya Gerek Yok

Yeni bir sistem öğrenmeye ya da sunucu kurmaya gerek yok. AVR’yi içe aktarın ve akıllı sözleşmenizde kullanın.

Gelişmiş Kullanıcı Deneyimi

Kullanıcılar yalnızca uygulamanın kendi token’ı ile ödeme yapar. Zincirler arası ekstra ücret veya varlık köprülemeye gerek kalmaz.

Hızlı Entegrasyon

Birçok AVR yalnızca 10 satırlık kodla entegre edilebilir. Bunları birleştirerek çok daha işlevsel uygulamalar oluşturabilirsiniz.

Alpha Sürümde Kullanılabilir AVR’ler

Warden Studio’da şu an kullanılabilen bazı AVR modülleri şunlardır:

• Venice LLM: Akıllı sözleşmelerle metin üretimi ve analiz

• Venice Görsel Üretimi: Prompta dayalı zincir üstü görsel üretimi

• Tahmine Dayalı Fiyat Akışları (Warden): 100’den fazla varlık için fiyat tahminleri

• QuantKit (Yakında): Makine öğrenmesi ile ticaret analizi

• Skip:Connect Fiyat Akışları (Yakında): 2.000’den fazla para birimi için zincir dışı fiyatlar

Özel ihtiyaçlarınız varsa kendi AVR modülünüzü önererek kütüphaneyi genişletebilirsiniz.

AVR’ler Nasıl Çalışır?

AVR’ler, Warden Protokolü’nün dağıtılmış ağı üzerinde çalışır:

1. Akıllı sözleşme bir istek gönderir (örneğin: “fiyat tahmini yap”, “metin üret”).

2. Çözücü (solver) düğümler bu isteği işler.

3. Sonuç zincire yazılır.

4. Doğrulayıcı (verifier) düğümler sonucu onaylar.

5. Sonuç kalıcı olarak saklanır ve tüm zincirlerden erişilebilir hale gelir.

Bu sistem, güveni minimize eder, doğrulanabilirlik sağlar ve zincirler arası çalışabilirlik sunar.

Geliştiriciler İçin Tasarlandı, Herkese Açık

Warden Studio, aşağıdaki projeler için idealdir:

• AI entegre eden dApp’ler

• Tahmine dayalı analizlerle çalışan DeFi protokolleri

• Zincir üstü üretken sanat ekleyen NFT projeleri

• Gelişmiş mantıkla çalışan akıllı sözleşmeler

• Ajan geliştiricileri

Alpha sürüm süresince tüm eklentiler ücretsiz olarak kullanılabilir. Bu süreçte zaman zaman kesintiler olabilir; platform sürekli gelişmektedir.

Başlamak Çok Kolay

AVR kütüphanesini keşfedin, birkaç dakikada entegre edin ve uygulamanızı daha akıllı hâle getirin. Ziyaret etmek için: warden.app/studio

Geleceğe Bakış

Warden Studio’nun amacı; hem deneyimli geliştiriciler hem de yeni başlayanlar için güçlü araçlar sunan bir platform oluşturmaktır. Milyonlarca kullanıcıya ulaşan Warden ekosistemi, geliştiriciler için zincir üstü zeka çağının kapılarını aralıyor.

Yeni bir AVR fikriniz varsa, paylaşmaktan çekinmeyin. Warden Studio, Web3 dünyasında herkese açık, akıllı uygulamalar geliştirme hedefiyle ilerliyor.

Netflix’in kült dizisi Black Mirror, izleyicileri artık sadece düşündürmekle kalmıyor, onları doğrudan evrenin içine davet ediyor. Teknolojinin karanlık yüzünü cesurca ele alan bu yapım, şimdi Web3 çağına geçiş yapıyor. Yeni dönemin adı: Black Mirror Experience.

Black Mirror Zincirde (Onchain): Yeni Bir Deneyim Başlıyor

Black Mirror, 2018 yılında yayınladığı interaktif Bandersnatch bölümü ile hikâye anlatımında çığır açmıştı. İzleyiciyi sadece seyirci değil, karar verici olarak konumlandıran bu deneyim, şimdi bir adım daha ileri taşınıyor. Artık dizinin dünyası zincir üstünde (onchain) şekilleniyor.

Topluluk destekli bu sistem sayesinde hayranlar sadece izlemekle kalmayacak, evrenin gelişimine katkı sağlayacak. Bu da Web3 teknolojisinin medya ve eğlence sektörüne nasıl entegre edilebileceğinin güçlü bir örneğini sunuyor.

Hikâye Anlatımı 3.0: Toplulukla Birlikte Büyüyen Bir Evren

Black Mirror Experience, geleneksel anlatı modelini yıkıyor. İzleyici artık pasif bir konumda değil. Katılımcılar hikâyeye yön veriyor, yeni içerikler üretiyor ve evrenin gelişen yapısına katkı sağlıyor. Bu model, topluluk katılımını zincire kaydederek kalıcı ve ödüllendirici bir etkileşim sunuyor.

Sezon 1: Smile Club ile Sosyal Puanlama Deneyi

İlk sezon, 3. sezondaki ikonik Nosedive bölümünden esinlenen Smile Club adlı sosyal puanlama deneyimiyle başladı. Bu deneyde:

• Kullanıcılar, davranışlarına göre zincir üzerinde puan kazandı.

• Merkeziyetsiz bir sosyal hiyerarşi oluşturuldu.

• Unreal Engine’de ilk animasyon Black Mirror bölümü üretildi.

• Deneyim gerçek dünyaya taşındı: Times Square ve Brooklyn Mirage gibi lokasyonlarda canlı etkinliklerle tanıtıldı.

Sezon 2: İtibarınız Zincirde, Kimliğiniz NFT’de

İkinci sezonda ise deneyim daha da derinleşiyor. Katılımcılar, $MIRROR adlı token ile ödüllendirilirken, onchain kimliklerini temsil eden dinamik NFT’ler aracılığıyla itibarlarını inşa ediyor.

Yapay zekâ destekli sanal asistan Iris, hem zincir içi hem de dışı davranışları analiz ederek kullanıcıların itibar puanını belirliyor. Bu puan, airdroplar, özel koleksiyonlar, NFT beyaz listeleri ve hatta 7. sezon avantajları gibi birçok ödülün kapısını aralıyor.

Gelecek Transmedya’da: Black Mirror Katılımcılarıyla Büyüyor

Yeni nesil eğlence anlayışı, transmedya olarak tanımlanıyor. Black Mirror, bu kavramı hayata geçirerek geleneksel medya yapısını tamamen dönüştürüyor. Artık bir marka, yalnızca yukarıdan aşağıya değil, topluluğun aktif katılımıyla aşağıdan yukarıya doğru evrimleşiyor.

Bu modelde seyirci olmak yeterli değil; topluluğun bir parçası olarak karar alıcı ve içerik üretici oluyorsunuz. Black Mirror’ın şimdi sorduğu soru şu:
“Ya bu hikâyenin bir parçası sen olsaydın?”

Katılmak İçin:

• Resmi Web Sitesi: blackmirrorclub.com

• Discord Topluluğu: discord.com/invite/korprotocol

Spheron ekibi, Temmuz ayının proje için dönüm noktası olacağını sıkça vurguluyor. Hem kurucular hem de ekip üyeleri sosyal medya hesaplarından Temmuz ayında büyük gelişmelerin yaşanacağını belirtiyor. Bu açıklamalar, topluluğun dikkatini daha da artırmış durumda. Özellikle yaklaşan TGE (Token Generation Event), Spheron’un geleceği açısından heyecan verici bir dönemi işaret ediyor.

Şimdi Spheron Dünyasını Keşfedin!

Spheron Ne Sunuyor?

Spheron, merkeziyetsiz ve uygun maliyetli bir altyapı sunarak yapay zeka, geliştirici araçları, projeler ve otonom ajanlar için güçlü bir temel oluşturmayı hedefliyor. Sahip olduğu teknoloji, özellikle GPU kaynaklarının değerlendirilmesi konusunda ezberleri bozuyor.

GPU Kaynaklarını Değerlendirme Modeli

Spheron, küresel çapta az kullanılan GPU donanımlarını merkeziyetsiz bir ağda bir araya getirerek, bu kaynakların değerlenmesini sağlıyor. Kullanıcılar bu altyapı sayesinde uygun fiyatlarla yüksek işlem gücü elde edebiliyor. Aynı zamanda sağlayıcılar da kullanılmayan GPU kapasiteleriyle pasif gelir elde edebiliyor.

DCN: Merkeziyetsiz Hesaplama Ağı

Spheron’un sunduğu Merkeziyetsiz Hesaplama Ağı (DCN), GPU sağlayıcıları ile yüksek performanslı işlem gücüne ihtiyaç duyan kullanıcıları buluşturuyor. Bu yapı; makine öğrenimi, bilimsel simülasyonlar, yapay zeka modelleri ve CGI gibi alanlarda büyük kolaylık sağlıyor. DCN, aynı zamanda şeffaf bir ekonomi sunan yerel token sistemine sahip ve EVM uyumlu zincir üzerinde çalışıyor.

Temel bileşenler arasında:

• GPU sağlayan Provider Node’lar

• İş yüklerini en iyi kaynakla eşleştiren Matchmaking Engine

• Güvenli ödeme akışını sağlayan Payment System

bulunuyor.

Spheron ile Neler Yapılabilir?

Spheron’un sağladığı GPU gücüyle şu alanlarda ciddi avantajlar elde edilebilir:

• Büyük dil modelleri (LLM) eğitimi ve dağıtımı

• Bilgisayarla görü, doğal dil işleme, bilimsel araştırmalar

• Yapay zeka destekli uygulamaların geliştirilmesi ve test edilmesi

• Veri işleme, görselleştirme ve diğer GPU destekli iş yüklerinin ölçeklenmesi

• Donanım yatırımı yapmadan uygun maliyetli kaynaklara erişim

Spheron Neden Öne Çıkıyor?

• Uygun fiyatlı test ve ölçekleme imkânı: Geliştiriciler düşük maliyetli makinelerde test yapıp ihtiyaç duydukça ölçekleme yapabiliyor.

• Merkeziyetsizlik ilkesi: Spheron, küresel çapta dağılmış bireylerin katkısıyla oluşmuş bir altyapı sunuyor. Bu da kesintisiz erişim ve sansüre dirençli yapı anlamına geliyor.

• Topluluk destekli altyapı: Geliştiriciler, oyuncular, madenciler gibi bireyler atıl kaynaklarını paylaşarak Spheron ağına katkı sağlıyor. Bu model maliyetleri azaltırken katılımcılığı artırıyor.

$SPON Token Ekonomisi

Spheron’un yerel token’ı olan $SPON, ağın temel ekonomi yapı taşını oluşturuyor. Token kullanımı şu alanlarda geçerli:

• GPU kiralama ödemeleri

• Node operatörlerine staking ve delegasyon

• Kaynak sağlayan katılımcılara ödül dağıtımı

Bu ekonomik model, ağ güvenliğini sağlarken kullanıcı katılımını da teşvik ediyor.

Sonuç olarak, Spheron merkeziyetsiz GPU gücünü kullanıcıların hizmetine sunarak, yüksek performanslı işlemlere erişimi demokratikleştiriyor. Hem geliştiriciler hem de donanım sağlayıcılar için kazançlı bir yapı sunan proje, Temmuz ayında gerçekleşmesi beklenen TGE ile yeni bir döneme giriyor.

Blockchain teknolojisi, finans, kimlik ve yönetişim gibi alanlarda güven sorununu çözerek merkeziyetsiz uygulamaların (dApp’ler) önünü açmıştır. Ancak, kamuya açık doğrulama, tüm işlem ve verilerin herkes tarafından görülebilmesini gerektirir. Bu durum, hassas verilerin gizliliğini ihlal ederek blockchain’in kitlesel benimsenmesinin önündeki en büyük engellerden biridir. Zama Gizli Blockchain Protokolü, tam da bu noktada devreye girerek, herhangi bir L1 veya L2 üzerinde gizli akıllı sözleşmeler oluşturmayı mümkün kılan çığır açıcı bir çözüm sunuyor.

Blockchain Gizlilik İkilemi: Neden Gizliliğe İhtiyaç Duyuyoruz?

Günümüzde kullandığımız çoğu uygulama blockchain tabanlı olmasa da, finansal varlıklar, kimlik veya yönetişim gibi alanlarda üçüncü taraflara körü körüne güvenmenin maliyeti çok yüksek olabilir. Blockchain, bu gibi durumlarda, bir isteğin önceden belirlenmiş bir mantığa göre yürütüldüğünü ve genel sistemin durumunun doğru olduğunu herkesin kamuya açık bir şekilde doğrulamasını sağlayarak bu sorunu çözer.

Ancak, bu kamuya açık doğrulama, tüm işlem ve verilerin herkese açıklanmasını gerektirir. Bu gizlilik eksikliği, blockchain’in küresel çapta benimsenmesini büyük ölçüde engellemiştir, çünkü ele alınması gereken verilerin (para, kimlik vb.) doğası gereği oldukça hassastır. Gizlilik olmadan, blockchain kitlesel benimsenmeye ulaşamaz.

Zama Gizli Blockchain Protokolü: Çözümünüz Burada

Zama Gizli Blockchain Protokolü (veya kısaca Zama Protokolü), mevcut herhangi bir L1 veya L2 üzerinde gizli akıllı sözleşmeler oluşturmayı sağlar. Bugüne kadarki en gelişmiş gizlilik protokolü olarak şunları sunar:

• İşlem girdilerinin ve durumunun uçtan uca şifrelenmesi: Verileri kimse göremez, hatta düğüm operatörleri bile.
• Gizli sözleşmeler arasında ve gizli olmayanlarla birleştirilebilirlik: Geliştiriciler, diğer sözleşmeler, token’lar ve dApp’ler üzerine inşa edebilirler.
• Programlanabilir gizlilik: Akıllı sözleşmeler, kimin neyi şifresini çözebileceğini tanımlar, bu da geliştiricilerin uygulamalarındaki gizlilik kuralları üzerinde tam kontrol sahibi olmasını sağlar.

Zama Protokolü, yeni bir L1 veya L2 zinciri değildir, mevcut zincirlerin üzerinde yer alan çapraz zincir gizlilik katmanıdır. Bu sayede kullanıcıların yeni bir zincire köprü kurmasına gerek kalmaz ve istedikleri yerden gizli dApp’lerle etkileşime geçebilirler.

Tamamen Homomorfik Şifreleme (FHE) ile Geleceğin Güvenliği

Zama Protokolü, Zama’nın son teknoloji Tamamen Homomorfik Şifreleme (FHE) teknolojisinden yararlanır. Bu teknoloji, şifrelenmiş veriler üzerinde doğrudan işlem yapmayı mümkün kılar. FHE, uzun zamandır kriptografinin “kutsal kasesi” olarak kabul edilir, çünkü zincir içi veya zincir dışı herhangi bir uygulama için uçtan uca şifreleme sağlar. Tıpkı internetin HTTP’den HTTPS ile verileri aktarımda şifrelemeye geçmesi gibi, bir sonraki doğal adımın FHE’yi kullanarak her uygulamada varsayılan olarak uçtan uca şifrelemeyi etkinleştirmek olacağına inanıyoruz; biz buna HTTPZ diyoruz.

Yakın zamana kadar FHE, çok yavaş, destekleyebileceği uygulama sayısı açısından çok sınırlı ve geliştiriciler için kullanımı çok zordu. Zama ekibimiz son 5 yıldır bu sorunu çözmek için çalıştı. Artık Solidity ve Python gibi yaygın programlama dillerini kullanarak her türlü uygulamayı destekleyebilen, 5 yıl öncesine göre 100 kat daha hızlı, oldukça verimli bir FHE teknolojisine sahibiz. Daha da önemlisi, Zama’nın FHE teknolojisi zaten kuantum sonrası güvenlidir, yani onu kırabilecek bilinen hiçbir kuantum algoritması yoktur.

FHE, MPC ve ZK: En İyi Güvenlik Kombinasyonu

Zama Protokolü’nün temelini FHE oluştururken, diğer gizlilik çözümlerinin eksikliklerini gidermek için Çok Taraflı Hesaplama (MPC) ve Sıfır Bilgi Kanıtları (ZK) da kullanıyoruz:

• FHE: Gizliliği sağlarken tamamen kamuya açık olarak doğrulanabilir (herkes FHE işlemlerini yeniden hesaplayabilir ve doğrulayabilir). GPU’ların yakında saniyede 100’den fazla işleme ölçeklenmeyi mümkün kılması beklenirken, özel donanım hızlandırıcılar (FPGA’lar ve ASIC’ler) saniyede binlerce işleme ölçeklenmeyi sağlayacaktır.
• MPC: Genel ağ anahtarını merkezsizleştirerek hiçbir tek tarafın ona erişememesini sağlar. MPC’yi yalnızca anahtarları oluşturmak ve kullanıcılar için verilerin şifresini çözmek için kullanmak, gecikmeyi ve iletişimi en aza indirir, böylece özel hesaplama için kullanmaktan çok daha ölçeklenebilir ve merkezsiz hale gelir.
• ZK: Kullanıcılar tarafından sağlanan şifrelenmiş girdilerin gerçekten doğru bir şekilde şifrelendiğinden emin olur. ZK’yi sadece bu özel amaç için kullanmak, ZK kanıtlarını hafif ve bir tarayıcıda veya mobil uygulamada oluşturmayı ucuz hale getirir.

Zama Protokolü’nün diğer gizli blockchain protokollerinde kullanılan teknolojilere göre avantajları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:

Yol Haritası: Zama’nın Geleceği

Zama Protokolü, Zama’da yapılan yıllar süren araştırma ve geliştirme çalışmalarından yararlanır. Testnet zaten yayında, ana ağın ise 2025’te, yıl sonunda bir TGE (Token Üretim Etkinliği) ile planlanıyor. Zaman çizelgesi şu şekildedir:

• Herkese Açık Testnet (Zaten yayında): Herkesin gizli dApp’lerini dağıtmasına ve test etmesine, ayrıca operatörlerin koordinasyon kurmasına ve operasyonlara alışmasına olanak tanıyacak.
• Ethereum Ana Ağı (2025 Q4): Ethereum’a gizlilik getiren ilk resmi ana ağ olacak. Başlangıçta sadece Zama tarafından onaylanan uygulamalar kullanılabilecek.
• TGE + diğer EVM zincirleri (Yıl Sonu): Yıl sonuna doğru, $ZAMA tokenini başlatacağız ve Zama protokolüne daha fazla EVM zinciri ekleyeceğiz. Herkes izinsiz olarak dApp’leri dağıtabilecek.
• Solana desteği (2026): İlk EVM destekli aşamadan sonra, Zama Protokolü’nü Solana’ya dağıtarak gizli SVM uygulamalarını mümkün kılacağız.

Kullanım Alanları: Gizlilikle Geleceğin Uygulamaları

Gizli akıllı sözleşmeler, özellikle finans, kimlik ve yönetişim alanlarında blockchain uygulamaları için yeni bir tasarım alanı açar. Web2’ye baktığımızda, çoğu uygulamanın tüm verileri herkese açık olarak paylaşmadığı açıktır ve bu nedenle, gizliliğin artık bir sorun olmamasıyla, blockchain uygulamalarının büyük çoğunluğunun henüz inşa edilmediği muhtemeldir.

İşte bazı örnek kullanım alanları:

Finans

• Gizli Ödemeler: Stabilcoinler, milyarlarca yıllık hacmiyle blockchain’in en başarılı kullanım alanlarından biridir. Kredi kartı ödemelerinden maaşlara, havalelere ve bankacılık raylarına kadar her şey artık zincir üzerinde hareket ediyor. Ancak mutlak anahtar gereksinimlerden biri gizlilik ve uyumluluktur. FHE ve Zama Protokolü sayesinde bu artık mümkün: bakiyeler ve transfer miktarları uçtan uca şifreli tutulurken, ödeme sağlayıcıları uyumluluk özelliklerini doğrudan token sözleşmesine gömebilirler.
• Tokenizasyon ve RWA’lar (Gerçek Dünya Varlıkları): Finansal varlıkların tokenizasyonu, büyük kurumlar için blockchain’in ana benimseme faktörlerinden biridir. Fon paylarından hisse senetlerine, tahvillere veya türevlere kadar, potansiyel olarak zincir üzerine taşınabilecek 100 trilyon dolara kadar varlık bulunmaktadır. Ancak gizlilik ve uyumluluk sorunları nedeniyle, geleneksel finans (TradFi) kurumları özel blockchain’lere güvenmek zorunda kalmış, bu da kurumlar arası birlikte çalışabilirliği zorlaştırmıştır. Zama Protokolü ile artık Ethereum veya Solana gibi mevcut halka açık blockchain’leri varlıklarını tokenleştirmek ve ticaretini yapmak için kullanabilirler, aynı zamanda faaliyetlerini ve yatırımcı kimliklerini gizli tutabilirler. Ayrıca KYC/AML kontrollerinin akıllı sözleşmelerde doğrudan yapılmasını sağlayabilirler, hassas bilgileri başkalarına açıklamadan.
• Gizli DeFi: DeFi, herkesin katılmasına ve getiri elde etmesine izin vererek finansı yeniden tanımladı, ancak iki ana sorundan muzdarip: insanlar ne kadar sahip olduklarını paylaşmaktan hoşlanmıyor ve işlemlerin önünü kesen botlar, son kullanıcılar için zincir üzerinde varlık takas etmeyi pahalı hale getiriyor. FHE, uçtan uca şifreli takasları etkinleştirerek her iki sorunu da çözebilir, burada miktar ve muhtemelen varlık her zaman gizli tutulur. Diğer kullanım alanları arasında gizli borç verme, zincir içi kredi puanlaması, opsiyon fiyatlandırması ve daha fazlası bulunur.

Tokenlar

• Kapalı Teklifli Açık Artırmalar: NFT’ler veya token’lar gibi varlıkları zincir üzerinde kapalı teklifli bir açık artırmada satın. Her katılımcı zincir üzerinde şifreli bir teklif verir. Açık artırma sona erdiğinde, en yüksek teklif veren(ler) ürünü/ürünleri kazanır, tekliflerin hiçbiri açıklanmaz. Bu sadece daha iyi fiyat keşfini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda botların mempool’u izleyerek açık artırmayı çalmasını da engeller. Bu, halka açık token satışları için özellikle etkili bir yöntemdir.
• Gizli Dağıtımlar: Token’ları dağıtmak şu anda her adresin ne kadar aldığını herkese açık olarak açıklamasını gerektirir. Airdrop’lar, hibeler, yatırımcılar veya geliştiriciler için olsun, dağıtılan miktarları zincir üzerinde gizli tutmak gizlilik ve güvenlik açısından hayati önem taşır. FHE ile protokoller tokenlerini gizli olarak dağıtabilir, bu şifreli tokenlar üzerinde vesting çalıştırabilir, gizli staking’i etkinleştirebilir ve daha fazlasını yapabilirler.

Kimlik ve Yönetişim

• Birleştirilebilir Zincir İçi Kimlik: Çevrimdışı olarak, çevrimiçi ürün satın almaktan uçak bileti rezervasyonu yapmaya kadar kimliklerimizi her zaman kullanırız. Ancak bunu zincir üzerinde yapmak adınız, adresiniz, sosyal güvenlik numaranız ve daha fazlası gibi hassas bilgileri sızdırabilir. Ancak FHE ile zincir üzerinde eksiksiz bir Merkeziyetsiz Kimlik (DID) + Doğrulanabilir Kimlik Bilgileri (VC) sistemine sahip olabilirsiniz, burada kimliğiniz şifrelenirken merkeziyetsiz uygulamalarla tamamen birleştirilebilir. Tıpkı hesap soyutlamasına sahip olabileceğiniz gibi, artık kimlik soyutlamasına da sahip olabilirsiniz. Bu, zincir içi ödemelerde ve tokenizasyonda uyumluluk için de esastır, çünkü akıllı sözleşmeler tarafından iddiaları merkeziyetsiz ve özel bir şekilde doğrulamak için kullanılabilir.
• Gizli Yönetişim: DAO’lar, şirketler veya hükümetler için zincir içi oylama fikri, blockchain’ler var olduğundan beri keşfedilmiştir. Ancak oyların zincir üzerinde halka açık olarak kullanılması önyargılara, şantaja veya rüşvete yol açabilir. FHE ile oylar (ve stake edilen token sayısı) gizli tutulabilir, sadece nihai sayım açıklanır ve bireysel oylar değil.

Diğer Örnekler

• Zincir İçi Şirketler: Bir şirketi zincir üzerinde yönetmek, gizlilik vaadi olmadan imkansız olurdu. Gerçekten de, sermaye tablosu, finansallar, yönetim kurulu oyları, müşteriler ve çalışan kayıtları gibi bilgiler herkese açık olarak açıklanmamalıdır. FHE ile tüm bu bilgiler zincir üzerinde tutulabilir, akıllı sözleşmelerin birçok günlük şirket operasyonunu otomatikleştirmesine olanak tanır.
• Tahmin Piyasaları: Tahmin piyasaları, kalabalığın bilgeliği kavramına dayanır: çok sayıda insanın ortalama tahmini, doğru sonuca yakın olma eğilimindedir. Ancak bu, katılımcıların önceki tahminlerden etkilenmemesi durumunda işe yarar. Zama Protokolü, tahminlerin periyodik olarak açıklanana kadar şifreli tutulduğu tahmin piyasalarını etkinleştirerek bu sorunu çözer ve bu da sonuçlarda daha iyi hassasiyet sağlar.
• Yapay Zeka için Veri Piyasaları: Yapay zeka verilerle büyür. FHE ile kullanıcılar, yapay zeka modellerini eğitmek isteyen şirketlerle verilerini seçici olarak paylaşabilir ve satabilirler. Bundan daha fazlası, modeller potansiyel olarak şifreli olarak eğitilebilir, sadece sonuç şifresi çözülerek, kullanıcıların verileri için sürekli bir gelir akışına sahip olmasını sağlayabilir.

Bunlar, bugün yapılabileceklerin sadece bazı örnekleri. FHE’nin, Zama Protokolü aracılığıyla, kullanıcıların ve şirketlerin zincir üzerine taşınmasını sağlayan benzeri görülmemiş bir likidite sağlayacağına inanıyoruz. Zamanla ve ölçekle, finansal ve kimlik altyapıları, seçimler, para birimi, vergiler, arazi, araba ve şirket kayıtları dahil olmak üzere tüm şirketleri, şehirleri hatta ülkeleri zincir üzerinde çalıştırmak bile mümkün olabilir. Gizli blockchain’ler sadece programlanabilir parayı değil, programlanabilir kamu altyapısını da mümkün kılar.

Gizli Uygulamalar Oluşturma: Geliştiriciler İçin Kolaylık

Mevcut çözümlerle gizli bir dApp oluşturmak, genellikle yeni (niş) bir programlama dili öğrenmeyi, özel (ve genellikle sınırlı) geliştirici araçları kullanmayı ve gelişmiş kriptografik kavramlara hakim olmayı gerektirir.

Zama Protokolü ise geliştiricilerin doğrudan Solidity‘de, kriptografi bilgisi olmadan gizli dApp’ler oluşturmasını sağlar. Geliştiricilerin sadece kütüphanemizi (FHEVM olarak adlandırılır) içe aktarmaları ve sağlanan operatörleri kullanarak mantıklarını yazmaları yeterlidir. Geliştirici belgelerimizi inceleyerek bugün ücretsiz olarak başlayabilirsiniz.

Aşağıdaki örnek, Ethereum gibi desteklenen herhangi bir zincirde dağıtılabilecek örnek bir gizli token sözleşmesini göstermektedir.

pragma solidity ^0.8.26;

import "fhevm/lib/FHE.sol";
import { IConfidentialFungibleToken } from "./IConfidentialFungibleToken.sol";

abstract contract ConfidentialFungibleToken is IConfidentialFungibleToken {

    uint64 internal _totalSupply;
    string internal _name;
    string internal _symbol;

    // Bakiyeler şifrelenmiştir
    mapping(address account => euint64 balance) internal _balances;

    // Şifreli bir miktar transfer edin
     function transfer(address to, externalEuint64 encryptedAmount, bytes calldata inputProof) public virtual returns (euint64) {

        // Girişi doğrulayın ve euint64'e dönüştürün
        euint64 amount = FHE.fromExternal(encryptedAmount, inputProof);

        // Kullanıcının yeterli bakiyesi olup olmadığını kontrol edin, aksi takdirde transfer miktarını sıfıra ayarlayın
        euint64 transferValue = FHE.select(FHE.le(amount, _balances[msg.sender]), amount, FHE.asEuint64(0));

        // Transferi yapın
        _balances[to] = FHE.add(_balances[to], transferValue);
        _balances[from] = FHE.sub(_balances[from], transferValue);

        // Kullanıcıların bakiyelerini görmesine ve sözleşmenin onu güncellemesine izin verin
        FHE.allow(_balances[to], to);
        FHE.allow(_balances[from], from);
        FHE.allowThis(_balances[to]);
        FHE.allowThis(_balances[from]);

        return transferValue;
    }
}

Sadece tam sayı işlemlerini FHE eşdeğerleriyle değiştirmeniz ve bakiyelerin şifresini kimin çözebileceğini belirtmeniz yeterlidir. Elbette, geliştiriciler AMM’ler, borç verme ve daha fazlası gibi çok daha karmaşık uygulamalar oluşturabilirler. Akıllı sözleşme kütüphanesinin yanı sıra, istemci tarafında şifreleme ve şifre çözmeyi kolaylaştıran, son kullanıcılar için neredeyse görünmez hale getiren bir Javascript SDK da sağlıyoruz.

Zama Protokolü tarafından kullanılan erişim kontrol sistemi son derece güçlüdür. Sözleşmelerin, hangi değerin şifresini kimin çözebileceğini tanımlamasına izin vererek, gizliliği (ve uyumluluğu) tamamen programlanabilir hale getirir. Protokol veya kullanıcı düzeyinde hiçbir varsayım yoktur, her şey uygulamanın mantığına kodlanmıştır, bu da şirketlerin uçtan uca şifreleme (yani hiç kimsenin, hatta dApp’i oluşturan şirketlerin bile hiçbir şey görmediği) veya zincir içi şifreleme (yani web2 modeli: sadece kullanıcı ve hizmet sağlayıcının verileri gördüğü, ancak zincir üzerinde başka kimsenin görmediği) sunmak isteyip istemediğini seçmesine olanak tanır.

Zama Protokolü tarafından kullanılan FHEVM kütüphanesi aşağıdaki şifreli türleri ve işlemleri destekler:

dApp’lerin dağıtımını kolaylaştırmak için, yaygın kullanım durumları için denetlenmiş, son derece optimize edilmiş akıllı sözleşmelerden oluşan bir “Zama Standart Kütüphanesi” de oluşturuyoruz:

• Gizli token’lar ve RWA’lar
• Gizli NFT’ler
• Gizli varlıklar ile geleneksel varlıklar arasında köprü kurmak için sarıcılar
• Zincir üzerinde DID/VC’yi etkinleştiren gizli bir kimlik yığını
• UniV2 tarzı gizli AMM’ler
• Gizli vesting
• Gizli airdrop’lar
• Kapalı teklifli açık artırmalar
• Gizli yönetişim

Yeni kullanım durumları ortaya çıktıkça zamanla daha fazlasını eklemeye devam edeceğiz.

Teknik Detaylar: Zama Protokolü Nasıl Çalışır?

Blockchain’ler genellikle sınırlı hesaplamaları destekler, bu da FHE’yi Ethereum ve diğer L1/L2’lerde doğal olarak çalıştırmayı imkansız kılar. Bu sorunu çözmek için Zama Protokolü’nü iki temel fikir üzerine tasarladık: sembolik yürütme ve eşik şifre çözme.

Sembolik Yürütme

Sembolik yürütmenin arkasındaki fikir, bir sözleşme, ana zincirdeki (gizli dApp’in dağıtıldığı L1/L2) Zama FHEVM Solidity kütüphanesini bir FHE işlemi gerçekleştirmek için çağırdığında, ana zincirin kendisinin gerçek bir FHE hesaplaması yapmamasıdır; bunun yerine, sonuca bir işaretçi üretir ve gerçek FHE hesaplamasını yapan yardımcı işlemci ağına bildirmek için bir olay yayar. Bunun birçok avantajı vardır:

• Ana zincirin hiçbir şeyi değiştirmesi, pahalı FHE işlemleri çalıştırması veya özel donanım kullanması gerekmez.
• Ana zincir FHE tarafından yavaşlatılmaz, bu nedenle FHE dışı işlemler her zamanki gibi hızlı bir şekilde yürütülebilir.
• FHE işlemleri sırayla değil, paralel olarak yürütülebilir, bu da verimi önemli ölçüde artırır.
• Ana zincirdeki tüm şifreli metinler basitçe işaretçiler olduğundan (gerçek veriler yardımcı işlemciler tarafından saklanır), FHE işlemleri normal işlemler gibi zincirlenebilir, önceki işlemlerin tamamlanmasını beklemeden. Bir şifreli metnin hesaplanmasını beklememiz gereken tek zaman, şifresinin çözülmesi gerektiğidir.

Güvenlik açısından, yardımcı işlemcilerin yaptığı her şey kamuya açık olarak doğrulanabilir ve herkes sonucu doğrulamak için şifreli metinleri yeniden hesaplayabilir. Başlangıçta, çoğunluk konsensüsü ile birden fazla yardımcı işlemci kullanıyoruz, ancak uzun vadeli hedef, herkesin FHE işlemlerini yürütmek için rekabet etmesini sağlamak, doğruluğu kanıtlamak için ZK-FHE’den yararlanmaktır.

Eşik Şifre Çözme

Zincir üzerinde birleştirilebilirliği sürdürmek için, tüm şifreli metinlerin aynı ortak anahtar altında şifrelenmesi gerekir. Bu, özel şifre çözme anahtarının, şifreli metinlerin gayri meşru şifre çözmesini önleyecek şekilde güvence altına alınması gerektiği anlamına gelir. Zama Protokolü, özel anahtarı birden fazla taraf arasında, Anahtar Yönetim Hizmeti (KMS) olarak özel bir eşik MPC protokolü kullanarak bölerek bu sorunu çözer.

Bir kullanıcının veya sözleşmenin bir değeri şifresini çözebilmesi için, öncelikle ana zincirdeki değeri üreten sözleşme tarafından açıkça izin verilmesi gerekir. Sonucun şifresini çözmek, daha sonra protokol için bir orkestratör görevi gören ve isteği KMS taraflarına ileten Zama Ağ Geçidi’ne basit bir istektir.

Bu yine, tüm şifre çözme isteklerinin herkese açık olmasını ve dolayısıyla herkesin akıllı sözleşmeler tarafından tanımlanan erişim kontrol mantığına uygun olduklarını doğrulayabilmesini sağlar.

Bileşenler: Zama Protokolünün Yapı Taşları

Zama Protokolü birkaç temel bileşenden oluşur:

• Ana Zincirler (Host Chains): Zama Protokolü tarafından desteklenen ve geliştiricilerin gizli dApp’lerini dağıttığı L1’ler ve L2’ler.
• FHEVM Kütüphanesi: Geliştiricilerin gizli akıllı sözleşmeler oluşturmak için kullandığı kütüphane.
• FHEVM Yürütücü (Executor): dApp’ler tarafından Ana Zincir üzerinde FHE işlemleri yürütmek için çağrılan sözleşme. Bir sözleşme bir FHE işlemi kullandığında, Yürütücü, yardımcı işlemcilere hesaplaması için bildirimde bulunmak üzere otomatik olarak bir olay yayar.
• Erişim Kontrol Listesi (ACL): Her Ana Zincir üzerinde dağıtılan, kimin neyi şifresini çözebileceğini takip eden bir akıllı sözleşme. ACL, Zama Protokolü’nün operasyonları için merkezi bir rol oynar ve hem bir sözleşmenin şifrelenmiş bir değer üzerinde hesaplama yapmasına izin verildiğini hem de bir adresin şifresini çözmesine izin verildiğini doğrulamak için kullanılır. Bir sözleşme, bir adresin bir şifreli metni kullanmasına izin verdiğinde, bir olay yayılır ve yardımcı işlemciler tarafından Ağ Geçidi’ne iletilir, bu da KMS tarafından şifre çözme isteklerini doğrulamak için kullanılan tek bir Ağ Geçidi ACL’sine tüm Ana Zincir ACL’lerinin birleştirilmesini sağlar.
• $ZAMA tokeni: Zama Protokolü’nün yerel tokeni, ücret ödemesi, staking ve yönetişim için kullanılır.
• Ağ Geçidi (Gateway): Zama Protokolü’nü düzenlemek ve kullanıcıların şifreli girdilerinin doğrulanmasını, şifreli metinlerin şifresinin çözülmesini ve şifreli varlıkların Ana Zincirler arasında köprülenmesini talep etmelerini sağlamak için kullanılan bir dizi akıllı sözleşme. Bu işlemlerin her biri Ağ Geçidi sözleşmelerine bir işlem olup, küçük bir $ZAMA tokeni ücreti ödenmesini gerektirir. Ağ Geçidi sözleşmeleri herhangi bir L1 veya L2 üzerinde dağıtılabilecek olsa da, Zama Protokolü için özel bir Arbitrum rollup çalıştırmayı tercih ettik, bu da maksimum performans ve maliyet verimliliği sağlıyor. Rollup’ımızın yalnızca Zama Protokolü’ne hizmet ettiğini ve üçüncü taraf sözleşmelerin üzerine dağıtılmasına izin vermediğini unutmayın.
• Yardımcı İşlemciler (Coprocessors): 1. Kullanıcılardan gelen şifreli girdileri doğrulama, 2. Gerçek FHE hesaplamalarını çalıştırma ve sonuçtaki şifreli metinleri saklama, 3. ACL olaylarını Ağ Geçidi’ne iletme sorumluluğunda olan bir dizi düğüm. Zama Protokolü, her biri sonuçlarını Ağ Geçidi’ne işleyen birden fazla yardımcı işlemci kullanır ve bu da çoğunluk konsensüsü uygular. Yardımcı işlemciler tarafından gerçekleştirilen tüm görevler kamuya açık olarak doğrulanabilir. Yardımcı işlemciler, çeşitli gizli dApp’lerin verim gereksinimlerine göre dikey ve yatay olarak ölçeklendirilebilir.
• Anahtar Yönetim Hizmeti (KMS): Anahtar üretimi, CRS üretimi ve eşik şifre çözme için çeşitli Çok Taraflı Hesaplama (MPC) protokollerini çalıştıran bir dizi düğüm. KMS, hiçbir tek tarafın şifre çözme anahtarlarına asla erişememesini sağlar. KMS düğümleri Ağ Geçidi tarafından düzenlenir, tüm işlemlerin herkese açık olmasını sağlar. Ayrıca, tüm KMS düğümleri MPC yazılımını AWS Nitro Enclaves içinde çalıştırmalıdır, bu da operatörlerin hisselerini sızdırmasını zorlaştırırken MPC hesaplaması üzerinde bir miktar bütünlük sağlar. Nihayetinde hedefimiz, donanım varsayımları olmadan doğrulanabilirliği sağlamak için ZK-MPC kullanmaktır.
• Operatörler: Zama Protokolü düğümlerini çalıştıran bir dizi varlık. Buna yardımcı işlemciler ve KMS düğümleri dahildir.

Performans: Hız ve Ölçeklenebilirlik

Zama Protokolü, en son teknoloji ürünü TFHE-rs kütüphanemizden yararlanarak yatay olarak ölçeklenecek şekilde tasarlanmıştır. EVM’nin sıralı davranışının aksine, Zama Protokolü FHE işlemlerinin hesaplamasını paralelleştirir. Belirli bir şifreli metin, FHE işlemlerinin sıralı bir zincirinde kullanılmadığı sürece, yardımcı işlemciler sadece daha fazla sunucu ekleyerek verimi artırabilecektir.

Zama Protokolü üzerinde çalışmaya başladığımızdan beri, verimi saniyede 0.5 işlemden saniyede 20’den fazla işleme kadar katlanarak artırmayı başardık. Bu verimin Ana Zincir başına olduğunu unutmayın, bu da Zama Protokolü’nün tüm Ana Zincirlerde teorik olarak zaten saniyede yüzlerce işlemi destekleyebileceği anlamına gelir. Bu, çoğu EVM zincirini (Ethereum ~15 tps yapar) karşılamaya yeterli olsa da, perakende ödemeler (VISA 25.000 tps yapar) ve Solana (1.000+ tps) için hala yetersizdir.

Bu boşluğu kapatmak için, kademeli olarak daha güçlü donanımlara geçeceğiz. İlk olarak, CPU’dan GPU’ya geçerek zincir başına verimi ~50-100 tps’ye (durumdan bağımsız işlemler varsayılırsa) çıkaracağız. Ardından, yakın zamanda açık kaynaklı hale getirdiğimiz FPGA hızlandırıcımızdan yararlanarak zincir başına 500-1000 tps’yi hedefleyeceğiz. Son olarak, özel donanım hızlandırıcılar (ASIC’ler) kullanarak zincir başına 10.000+ tps’yi mümkün kılacağız.

Buradaki önemli nokta, FHE’nin artık temel algoritmalardan kısıtlı olmaması ve şimdi çoğunlukla Moore Yasası tarafından yönlendirilmesidir: donanım ne kadar iyi olursa, Zama Protokolü’nün verimi de o kadar iyi olur.

Güvenlik: Katmanlı Savunma Yaklaşımı

Zama Protokolü, maksimum güvenlik sağlamak için birden fazla tekniği birleştiren derinlemesine bir savunma yaklaşımı kullanır:

• Tüm FHE işlemleri için 128 bit güvenlik ve 2^-128’lik bir p-hata kullanıyoruz. Bu, şu anda blockchain’de kullanılan diğer FHE şemalarından çok daha fazladır. Ayrıca, FHE şemamız kuantum sonrası güvenlidir, yani kuantum bilgisayarlara karşı bile güvenlidir.
• Tüm FHE işlemleri kamuya açık olarak doğrulanabilir, herkesin sonucu yeniden hesaplamasına ve kötü niyetli FHE düğümlerini tespit etmesine olanak tanır. Bu, iyimser rollup güvenliğine benzer, ancak FHE hesaplaması için. Ayrıca, tek bir FHE düğümü çalıştırmıyoruz, bunun yerine 3 operatör FHE düğümlerini çalıştırıyor ve çıktılarını imzalıyor, bu da hem iyimser güvenlik hem de sonuç üzerinde konsensüs sağlamaya olanak tanıyor.
• Çoğu diğer proje sadece 3 ila 5 düğüm kullanırken, tüm MPC protokollerimiz için 2/3 çoğunluk kuralı ile 13 düğüm kullanıyoruz. Ayrıca, MPC protokolümüz sağlamdır, yani 1/3’e kadar kötü niyetli düğümle bile doğru bir çıktı verecektir. Bildiğimiz kadarıyla, bu, sağlam bir MPC protokolünün üretimdeki ilk uygulamasıdır.
• Ek olarak, MPC protokolümüz AWS Nitro Enclaves içinde çalışarak derinlemesine bir savunma katmanı ekler ve FHE özel anahtarının temel payına protokol dışından erişimi engeller. Enklav ayrıca, MPC düğümlerinin çalıştırdığı yazılım sürümünün bir tasdikini sunar ve protokolün yazılım güncellemelerini takip etmesine olanak tanır. MPC ve Nitro enklavlarının birleşimi, hisseleri kurtarmak ve protokol dışında kullanmak için AWS ve birden fazla MPC düğümünün işbirliği yapmasını gerektirir.
• Genesis operatörleri, profesyonel doğrulayıcılar, altyapı sağlayıcıları, işletmeler veya diğerleri olarak Zama dışı faaliyetleri aracılığıyla milyarlarca dolar risk altında olan son derece saygın kuruluşlardır. Hepsi doxxed olduğu için, herkes kötü davrandıklarını görebilir. Bu, zincir içi hisselerinin ötesinde ekonomik güvenlik sağlar, çünkü Zama Protokolü’nde kötü davranış sergiledikleri tespit edilirse, diğer faaliyetlerini etkileyecektir.
• Kesme (Slashing), yönetişim yoluyla yapılır, bu da herhangi bir operatörde kötü davranış tespit ederlerse bir telafi önerebilir. Bu, uç durumları yakalamaya ve sorunları duruma göre ele almaya olanak tanıyarak daha fazla esneklik sunar.
• Zama Protokolü, Trail of Bits ve Zenith tarafından denetlenmektedir. Bu, şu ana kadar 34’ten fazla denetim haftası harcanan en büyük kripto protokol denetimlerinden biridir.

Uyumluluk: Programlanabilir Gizlilik

Gizli uygulamalar oluşturmak, genellikle yerel düzenlemelere uymayı gerektirir. Örneğin, finans kurumlarının müşterilerinin kim olduğunu bilmeleri, belirli finansal araçlara erişmeye uygun olduklarını, kara listede olmadıklarını vb. doğrulamaları gerekir.

Uyumluluk yükünü son kullanıcılara yükleyen birçok blockchain gizlilik protokolünün aksine, Zama Protokolü, uygulamaların kendi uyumluluk kurallarını doğrudan akıllı sözleşmelerinde tanımlamasını sağlar.

“Programlanabilir uyumluluk” yeteneği, FHE tarafından sunulan önemli bir avantajdır ve protokolün kendisinin hangi şifreli değere kimin erişebileceği konusunda söz sahibi olmadığı anlamına gelir. Geliştiriciler, uygulamaları için neyin en iyi olduğuna karar verir, Zama Protokolü değil.

Gelecekteki İyileştirmeler: Sürekli Gelişim

Zama Protokolü, bugüne kadarki en gelişmiş gizlilik protokolüdür ve çoğu blockchain kullanım durumunu karşılayacak şekilde ölçeklenebilir. Bununla birlikte, onu daha da merkeziyetsiz, güvenli ve ölçeklenebilir hale getirmek için üzerinde çalıştığımız birkaç iyileştirme alanı vardır. Bunlar genellikle daha iyi donanım, daha iyi algoritmalar ve her şeyi ZK’leştirmeyi birleştirerek ortaya çıkar:

10.000+ TPS’ye Ulaşmak

• Yeni FHE teknikleri: Performansı artıran yeni FHE teknikleri sürekli olarak icat ediyoruz. Temel algoritmaların önümüzdeki yıllarda 10-20 kat iyileşmesini bekliyoruz, ZK’nin son birkaç yılda elde ettiği performans kazanımlarına benzer şekilde.
• FHE ASIC’leri: FHE’yi özel donanımla hızlandırmak için birkaç şirketle çalışıyoruz. Amaç, Bitcoin madenciliği veya yapay zekanın özel donanımla iyileştirilmesiyle aynı şekilde, FHE’yi ASIC’leri kullanarak 100-1000 kat daha hızlı hale getirmektir. İlk hızlandırıcıların 2027-2028’de piyasaya çıkmasını bekliyoruz.
• ZK-rollup Ağ Geçidi: Ağ Geçidi şu anda iyimser bir rollup kullanıyor. Amacımız, ZK rollup’a geçmek ve performansı saniyede on binlerce işlemi 100 ms’den daha az gecikmeyle destekleyecek şekilde iyileştirmektir.

KMS’yi Daha da Kurşun Geçirmez Hale Getirmek

• ZK-MPC: Şu anda, tüm MPC protokolleri, protokolü çalıştıran düğümler üzerinde bir çoğunluk varsayımı gerektirir. Bu pratikte iyi olsa da, teoride MPC düğümlerinin işbirliği yapmasına ve yanlış bir sonuç vermesine olanak tanır. Mevcut tasarımımız, MPC düğümlerinin doğru yazılımı çalıştırmasını sağlamak için AWS Nitro Enclaves’e dayanmaktadır, ancak bu, doğrulanabilirliği donanım güvenliğine bağımlı hale getirir, bu da optimal değildir. Bunu ele almak için, MPC protokollerine ZK kanıtları eklemeye çalışıyoruz, bu da herkesin MPC düğümlerinin bireysel katkılarının doğru olduğunu doğrulamasını sağlayacak.
• Büyük MPC komiteleri: MPC iyi ölçeklenmez: ne kadar çok taraf dahil olursa, o kadar yavaşlar. Sonuç olarak, çoğu MPC protokolü 10’dan az düğümle çalışır. Zama Protokolü zaten daha fazlasını (13 düğüm) kullanmasına rağmen, bunu yüze çıkarmak tercih edilebilir, bu da daha da fazla sağlamlık ve merkezsizleşme sağlar.

Herkesin Operatör Olmasını Sağlamak

• HSM’ler içinde MPC çalıştırmak: MPC protokollerinin ana sorunlarından biri, düğümlere özel anahtar paylarını sızdırmamaları konusunda güvenme ihtiyacıdır. Bu genellikle TEE’ler ve güvenilir bir düğüm komitesi kullanılarak yapılır. Ancak bu, kötü niyetli saldırganların TEE’yi kırmaya ve içindeki sırra erişmeye çalışabileceği için izinsiz katılımı sağlamaz. Bir alternatif olarak, bankalar ve diğer kritik altyapılar tarafından kullanılanlar gibi HSM’ler içinde MPC’yi nasıl çalıştıracağımızı araştırıyoruz.
• ZK-FHE: FHE hesaplamasının doğruluğunu kanıtlayarak, yardımcı işlemci konsensüsünü, herkesin FHE işlemlerini yürütmek için rekabet edebileceği bir İş Kanıtı tarzı protokolle değiştirmek mümkün hale gelir, yeter ki sonucun doğru olduğuna dair bir kanıt sağlasınlar. Şu anda, FHE’nin ek yükünün üzerine ZK’nin ek yükü bunu pratik olmaktan çıkarıyor, ancak ekibimiz iyi ilerleme kaydediyor.

Protokolü Tamamen Kuantum Sonrası Hale Getirmek

• Kuantum sonrası ZKPoK: Zama’nın FHE ve MPC teknolojileri zaten kuantum bilgisayarlara karşı dirençlidir. Ancak, ZKPoK değildir (çoğu ZK-SNARK’a benzer). Bunu kuantum sonrası olan bir kafes tabanlı ZK şemasıyla değiştirmek için çalışıyoruz.
• Kuantum sonrası imzalar: Zama Protokolü bileşenlerini kuantum sonrası hale getirebilsek de, Ana Zincirler tarafından kullanılan imza şemaları şu anda kuantum sonrası değildir. Ne yazık ki, bu konuda kontrolümüz yok, çünkü kuantum sonrası imzalarına geçmek Ethereum, Solana ve diğer L1/L2 topluluklarına kalmış.

Operasyonlar ve Yönetişim

Zama Protokolü, protokolü çalıştıran 16 operatörle Delegated Proof-of-Stake kullanır: başlangıçta 13 KMS düğümü ve 3 FHE Yardımcı İşlemci (zamanla daha fazlası). Aşağıdaki kurallara göre seçilirler:

• Genesis operatörleri, itibar, DevOps deneyimi ve zincir dışı değere (öz sermaye, gelir, piyasa değeri vb.) göre seçilir. Bu, güvenliğin itibar yoluyla bootstraplenmesini sağlar, çünkü büyük bir iş değerine sahip bir operatörün Zama Protokolü’nde kötü davranış sergilediği tespit edilirse, muhtemelen diğer faaliyetlerinden müşteri kaybedecektir.
• Herkesin KMS veya Yardımcı İşlemci operatörü olmasına kademeli olarak izin vereceğiz. Bunu yapmak için, önce testnet’te güvenilir bir şekilde bir düğüm çalıştırabileceklerini göstermeleri, ardından dolaşımdaki $ZAMA arzının en az %0,5’ini stake etmeleri gerekecektir. Her dönemde (başlangıçta 3 ay), stake’e göre en iyi 13 KMS ve en iyi 3 Yardımcı İşlemci operatörü, bir sonraki dönem için protokolü çalıştırmak üzere seçilir.
• 16 aktif operatör, rolleri ve stake’lerine göre $ZAMA tokenlerinde staking ödülleri kazanır.

Şu anda genesis operatörleri arıyoruz! Başvurmak isterseniz lütfen buradaki formu doldurun.

Kısıtlı altyapı yeteneklerine sahip, operatör olmaya uygun olmayan token sahipleri, $ZAMA tokenlerini beyaz listeye alınmış operatörlere devrederek protokolün güvenliğini sağlamaya ve ödüller kazanmaya devam edebilirler. Delegatörlerini nasıl teşvik edeceklerine (daha düşük komisyonlar veya ek $ZAMA dışı ödüller aracılığıyla) karar vermek her operatöre kalmıştır.

Zama Protokolü’ndeki güncellemelerin etkili olması için operatörlerin çoğunluğu tarafından kabul edilmesi gerekir. Buna yazılım güncellemeleri, ücretlerdeki değişiklikler, yeni bir Ana Zincir için destek eklenmesi vb. dahildir. Tek istisna, acil durumlarda protokolü duraklatmak ve spam gönderenleri kara listeye almak olup, bunu herhangi bir operatör yapabilir (ancak duraklatmayı kaldırmak/kara listeden çıkarmak yönetişim gerektirir).